Veelgestelde vragen

Hoewel er dus veel bekend is over wat er tijdens een migraineaanval gebeurt, is het niet bekend hoe de aanvallen opgewekt en uitgelokt worden en bestaan hierover veel mythes. Zo denken veel patiënten en artsen ten onrechte dat migraineaanvallen uitgelokt worden door stress, afwijkingen in de nek of het eten van bepaald voedsel zoals chocolade. Het is echter eerder omgekeerd: omdat een aanval onbewust al gebonnen is (prodromale fase), gaan patiënten zich gestrest voelen, pijn in de nek voelen of bepaald voedsel eten. Omdat vervolgens een aanval doorzet, denken velen abusievelijk dat deze factoren de aanval hebben veroorzaakt.

Het vermijden van bepaald voedsel, het volgen van anti-stresstherapie of fysiotherapie van de nek is dus zinloos om migraineaanvallen te voorkomen. Het kan hooguit bijdragen aan een beter verdragen van de klachten.

Vermijdbare factoren die bij sommige daarvoor gevoelige patiënten soms wel van invloed zouden kunnen zijn op het krijgen van aanvallen, zijn onder meer oververmoeidheid, onregelmatig slapen bijvoorbeeld door nachtdiensten, jetlags, uitslapen of juist te kort slapen, vasten en abrupte weers- of luchtdrukveranderingen.

Zoals al gezegd: stress en spanningen hebben zelden tot nooit invloed op het krijgen van aanvallen, al zijn veel mensen en zelfs artsen hiervan overtuigd. Wat weleens gezien wordt is dat sommige patiënten een aanval krijgen wanneer ze aan een rustperiode beginnen, zoals het weekend of de vakantie. Dit past goed bij de gedachte dat stress eerder beschermend werkt tegen migraineaanvallen dan uitlokkend. Wanneer de bescherming wegvalt, kan de aanval optreden. Een andere verklaring voor dit fenomeen is onttrekking van cafeïne omdat men in het weekend of de vakantie zijn dagelijkse koffie later inneemt dan door de week.

Bij sommige daarvoor gevoelige patiënten kunnen medicijnen waarin nitroglycerine zit (een middel tegen pijn op de borst bij bepaalde hartziekten) aanvallen uitlokken.

Er is veel bekend over wat er in de hersenen gebeurt tijdens een migraineaanval.

De auraverschijnselen ontstaan door een golf van verhoogde activiteit van bepaalde hersencellen die gevolgd wordt door een tijdelijk uitdoving van de hersencelactiviteit. Dit fenomeen heet cortical spreading depression (CSD) en duurt meestal tussen de 5 en 60 minuten.

De hoofdpijn en begeleidende verschijnselen ontstaan door activering van het zogenoemde trigeminovasculaire systeem in de hersenen. Dit is een ingewikkeld systeem met verbindingen tussen de hersenstam en specifieke bloedvaten in de hersenvliezen rondom de hersenen. Deze verbinding loopt via de vijfde hersenzenuw, de nervus trigeminus.

Bij activatie van dit systeem ontstaan allerlei veranderingen waarbij onder andere verschillende stoffen vrijkomen die zorgen voor een toename van de gevoeligheid van bepaalde hersenzenuwen voor pijn.

Eén van deze stoffen is calcitonin gene-related peptide (CGRP). Triptanen, de best werkende middelen om migraineaanvallen snel te onderdrukken, remmen onder andere het vrijkomen van CGRP en onderdrukken de pijngeleiding in de hersenstam. Nieuwe medicijnen die momenteel in ontwikkeling zijn, blokkeren de werking van CGRP direct waardoor aanvallen onderdrukt en voorkómen kunnen worden. Maar het zal nog zeker enkele jaren duren voordat deze nieuwe generatie anti-CGRP-medicijnen op de markt zal komen.

Hoe CSD begint en hoe het trigeminovasculaire systeem geactiveerd wordt, is onbekend. Mogelijkerwijs kan CSD het trigeminovasculaire systeem activeren, maar dit is tot nu toe alleen in experimenten bij proefdieren aangetoond.

Er moet onderscheid gemaakt worden tussen de oorzaak voor de ziekte migraine, dat wil zeggen waarom iemand regelmatig last heeft van migraineaanvallen, en de mechanismen en uitlokkende factoren voor de migraineaanval zelf. De precieze oorzaak van de ziekte migraine is onbekend. Erfelijke aanleg speelt in ieder geval een belangrijke rol. Deze erfelijke aanleg zorgt ervoor dat de drempel voor bepaalde migraineprikkels verlaagd is en aanvallen makkelijker kunnen optreden.

De hoogte van de drempel kan ook beïnvloed worden door verschillende factoren, waaronder schommelingen in vrouwelijke geslachtshormonen. Migraine begint bij vrouwen vaak tijdens de pubertijd rondom de eerste menstruatie. Opvallend veel vrouwen krijgen bij elke menstruatie een aanval, zijn tijdens de laatste 6 maanden van de zwangerschap en het geven van borstvoeding tijdelijk aanvalsvrij, hebben tijdens de overgang heel veel last van aanvallen en worden uiteindelijk na de overgang weer geheel aanvalsvrij. Bij sommige vrouwen komen migraineaanvallen juist alleen voor tijdens zwangerschappen. Ook de pil kan veranderingen geven in het aanvalspatroon: bij sommige vrouwen beginnen de aanvallen dan juist terwijl bij sommige andere vrouwen de aanvallen juist verdwijnen.

Naast hormonale schommelingen kunnen ziektes, vermoeidheid en andere veranderingen de prikkeldrempel, en daarmee het krijgen van aanvallen beïnvloeden.

In Nederland hebben naar schatting zo’n 2 miljoen mensen regelmatig last van migraine, 1 op de 7 vrouwen en 1 op de 17 mannen; iedere dag ongeveer 70.000. In totaal heeft 33% van de Nederlandse vrouwen en 13% van de mannen ooit gedurende minimaal een periode last van migraineaanvallen. Migraine treft met name de beroepsbevolking: mensen tussen 15 en 55 jaar.