Wat u moet weten over afkicken bij medicatieovergebruik en anti-CGRP-medicijnen

Migraine

• Waarom is afkicken van cafeïne of pijnstillers belangrijk?

  Overmatig gebruik van cafeïne of van middelen om een hoofdpijn- of migraineaanval te verlichten kan het effect van preventieve medicatie nadelig beïnvloeden. Het is dan beter eerst af te kicken voordat je met preventieve middelen begint. Zie ook ‘Kan migraine verergeren door te frequent gebruik van pijnstillers?’

  Veel voorgeschreven preventieve middelen. Propranolol (Propranolol) en metoprolol (Metoprolol, Selokeen) zijn twee bètablokkers die bij migraine vaak als eerste geprobeerd worden ter preventie. Huisartsen hebben namelijk veel ervaring met deze middelen omdat ze ook gebruikt worden tegen hoge bloeddruk en ritmestoornissen van het hart.

  De meest voorkomende bijwerkingen zijn verminderd uithoudingsvermogen, een trage hartslag, slechter slapen en het uitlokken van een astma-aanval bij patiënten met astma of van depressieve klachten bij patiënten met aanleg hiervoor. Andere bètablokkers werken niet bij migraine.

  Valproïnezuur (Depakine, Natriumvalproaat, Orfiril, Propymal) en topiramaat (Topamax, Topiramaat) zijn van origine middelen tegen epilepsie, maar hebben ook een aangetoonde werkzaamheid bij migraine. De meest voorkomende bijwerkingen zijn voor valproïnezuur gewichtstoename, haaruitval, trillende vingers en soms bemoeilijkt denken. Al heeft topiramaat voor veel mensen het voordeel dat ze afvallen of in ieder geval niet dikker worden bij gebruik van dit middel, dat weegt soms niet op tegen de andere bijwerkingen, met name de verstoring van het denken. Veel patiënten klagen ook over tintelingen in de vingers, dat laatste is vaak tijdelijk.

  Candesartan (Atacand) is een middel tegen hoge bloeddruk en wordt steeds populairder als preventief migrainemiddel vanwege de goede werking, gekoppeld aan relatief weinig bijwerkingen.

  Andere minder vaak voorgeschreven middelen tegen migraine zijn methysergide (Deseril)(momenteel niet meer verkrijgbaar), flunarizine (Sibelium) en pizotifen (Sandomigran). De laatste twee middelen geven een verhoogd risico op depressieve klachten. Methysergide mag niet te lang aaneengesloten gebruikt worden (niet langer dan 6 maanden achtereen) vanwege mogelijke bijwerkingen bij hart- en bloedvaten.

• Kan migraine verergeren door te frequent gebruik van pijnstillers?

  Door frequent gebruik van gewone pijnstillers zoals paracetamol, acute antimigrainemiddelen (zoals triptanen) en/of cafeïnehoudende dranken zoals koffie, thee, cola en energiedranken, kan de aanvalsfrequentie van migraine en spanningshoofdpijn sterk toenemen. Uiteindelijk kan dit leiden tot (vrijwel) dagelijkse hoofdpijnen.

  De enige remedie is dan om direct helemaal te staken met het gebruik van deze medicijnen of cafeïnehoudende dranken en dit gedurende langere tijd (3 maanden) vol te houden. Dit resulteert bij veel patiënten na een aanvankelijke, tijdelijke (2 tot 4 weken) verergering van de klachten – net als bij afkicken van een drugsverslaving – tot een aanmerkelijke afname van de klachten. Begeleiding bij het afkicken door een hoofdpijnverpleegkundige maakt de kans op succesvol afkicken groter, omdat dit kan helpen om het afkickproces te doorstaan.

  Als vuistregel geldt dat hoofdpijnpatiënten in de gevarenzone komen als ze pijnstillers op gemiddeld 3 of meer dagen per week gebruiken, triptanen op gemiddeld 2 of meer dagen per week of cafeïnehoudende dranken gemiddeld 5 keer per dag of vaker. Een extra risico is dat veel pijnstillers buiten de huisarts om, en dus zonder controle, bij de drogist of in de supermarkt worden gekocht en dat deze vaak ook cafeïne bevatten, wat het verslavend effect kan versterken.

• Zijn er medicijnen die de aanvallen kunnen voorkomen?

  Patiënten met twee of meer migraineaanvallen per maand komen in principe in aanmerking voor preventieve medicatie om de aanvallen te voorkomen. Deze medicatie heeft niet alleen effect op de frequentie maar ook op de ernst en duur van die aanvallen. In Nederland zijn een achttal medicijnen beschikbaar met aangetoonde preventieve werking bij migraine. Van geen van deze medicijnen is bekend hoe ze precies tegen migraine werken. Ze zijn bijna allemaal in eerste instantie ontwikkeld tegen een andere aandoening maar bleken bij toeval ook effectief te zijn bij migraine. Recenter is ook preventieve medicatie beschikbaar gekomen die wel specifiek voor migraine is ontwikkeld, namelijk medicatie die zich richt tegen het eiwit CGRP.

  De meeste preventieve medicatie moet dagelijks ingenomen worden. Om de kans op bijwerkingen te verkleinen, moet de dosering, afhankelijk van het medicijn, in de loop van enkele weken tot maanden opgehoogd worden totdat hij werkzaam is gebleken.

  Een veel gemaakte fout is dat de medicatie direct in een te hoge dosering wordt gestart of te snel wordt opgebouwd, waardoor de bijwerkingen heftig kunnen zijn. Het is dus raadzaam om echt langzaam op te bouwen; dit heeft wel als nadeel dat er pas na weken tot maanden een gunstig effect merkbaar is. Vandaar dat een goede beoordeling meestal pas na 2 tot 3 maanden kan plaatsvinden. Maar als er al bij lagere doseringen onverdraaglijke bijwerkingen zijn, kan natuurlijk al eerder besloten worden te stoppen en eventueel over te stappen op andere medicatie.

  De werkzaamheid van al deze medicijnen bij migraine is onvoorspelbaar en verschilt van persoon tot persoon. Als het eerste medicijn niet effectief blijkt, heeft het zeker zin om andere medicatie te proberen. Het streven is om het aantal aanvallen minstens te halveren of om de ernst en de duur van de aanvallen aanzienlijk te verminderen zodat bijvoorbeeld een triptan effectiever is en er geen recurrences meer optreden.

  Lees hier meer over de preventieve behandelmogelijkheden bij migraine.

Cluster hoofdpijn